Fin Talks #1: Tối ưu dòng tiền – Lời giải cho bài toán phát triển của doanh nghiệp

Dòng tiền không chỉ là yếu tố cốt lõi đảm bảo sự vận hành liên tục của doanh nghiệp mà còn là thước đo sức khỏe tài chính, quyết định khả năng tăng trưởng bền vững.

Trong bài viết này, các chuyên gia tài chính đã chia sẻ góc nhìn chuyên sâu về tầm quan trọng của dòng tiền trong quản trị doanh nghiệp, từ những chiến lược tối ưu hóa dòng tiền đến bài học thực tiễn qua phân tích mô hình tài chính của SABECO – một trong những doanh nghiệp hàng đầu trong ngành FMCG tại Việt Nam.

Thực trạng doanh nghiệp công bố lợi nhuận dương nhưng vẫn lâm cảnh vỡ nợ

PGS.TS Đoàn Anh Tuấn – ISB Lecturer, mở đầu sự kiện bằng việc nhấn mạnh dòng tiền chính là yếu tố sống còn, “nuôi toàn bộ cơ thể” và các hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. Outcome cuối cùng của quản trị tài chính là hoạch định được dòng tiền một cách hiệu quả. Theo thầy, dự báo và hoạch định dòng tiền trong tương lai luôn là một câu chuyện dài và đầy thách thức, đòi hỏi sự chính xác và tin cậy.

Thực tế cho thấy nhiều doanh nghiệp vẫn công bố lợi nhuận dương nhưng vẫn rơi vào tình trạng vỡ nợ, không thể duy trì hoạt động liên tục. Điều này minh chứng rằng lợi nhuận trên sổ sách không phải là thước đo duy nhất cho sức khỏe tài chính của doanh nghiệp.

“Doanh nghiệp cần chủ động hoạch định dòng tiền, dự đoán những biến động có thể xảy ra trong tương lai để có biện pháp ứng phó kịp thời, thay vì đợi đến khi vấn đề xảy ra mới tìm cách giải quyết.” – Thầy Đoàn Anh Tuấn đúc kết.

Giải mã mối liên kết giữa Profit & Loss, Balance sheet và Cash flow qua case study SABECO

Ông Vương Nguyễn Đăng Khoa, Group CFO của Maison Group Corporation, đã chia sẻ về quản trị dòng tiền trong doanh nghiệp thông qua lăng kính thực tiễn, với một case study điển hình từ SABECO.

Nhìn lại hiệu suất hoạt động của SABECO trong giai đoạn 2019 – 2023, có thể thấy sự biến động về doanh thu và lợi nhuận của doanh nghiệp. Vào năm 2019, doanh thu của SABECO tiệm cận mức 40 nghìn tỷ đồng, tuy nhiên, lợi nhuận ròng của năm này lại tương đương với năm 2022 và 2023.

Trong đó, năm 2022 ghi nhận mức lợi nhuận cao nhì sau năm 2019, còn năm 2023 chịu ảnh hưởng từ tình hình kinh tế khó khăn, khiến lợi nhuận ròng không thể duy trì ở mức trước đó. Dù doanh thu có sự dao động, tỷ lệ lợi nhuận ròng trên doanh thu vẫn duy trì tăng trưởng hoặc đi ngang, phản ánh năng lực kiểm soát chi phí và tối ưu hóa hoạt động hiệu quả của doanh nghiệp.

Xét về biên lợi nhuận gộp, từ năm 2019 đến 2023, chỉ số này có xu hướng tăng đều, ngoại trừ năm 2023 giảm nhẹ 1% so với năm trước đó. Sự sụt giảm này phần lớn đến từ tác động của cuộc xung đột Nga – Ukraine trong năm 2022, làm giá nguyên liệu đầu vào như lúa mạch nhập khẩu tăng cao, kéo theo chi phí sản xuất bia gia tăng. Tuy nhiên, biên lợi nhuận ròng từ năm 2021 đến 2023 vẫn duy trì ổn định ở mức khoảng 15%.

Về dòng tiền và vốn lưu động, các chỉ số quan trọng cho thấy doanh nghiệp có nguồn vốn lưu động mạnh. Xét giai đoạn 2019 – 2023, khoản phải trả được duy trì ở mức ổn định, trong khi khoản phải thu, hàng tồn kho và tỷ lệ vốn lưu động trên doanh thu thuần đều có xu hướng gia tăng. Đáng chú ý, tỷ lệ vốn lưu động trên doanh thu thuần tăng từ 35% vào năm 2019 lên 60% vào năm 2023, khẳng định tiềm lực tài chính vững chắc của doanh nghiệp.

Tỷ lệ Nợ/Vốn chủ sở hữu (Debt/Equity) của SABECO có sự thay đổi đáng kể trong giai đoạn này. Trong hai năm 2020 và 2021, do ảnh hưởng của đại dịch Covid-19, doanh nghiệp ít thực hiện đầu tư lớn, dẫn đến tỷ lệ nợ giảm. Tuy nhiên, đến năm 2022, khi công ty triển khai đầu tư các nhà máy mới, cùng với việc mở rộng hoạt động của nhà máy cũ, tỷ lệ này tăng lên mức 38%.

Nhìn chung, tình hình tài chính của công ty bia có nhiều biến động trong tỷ lệ tăng trưởng doanh thu qua các năm, nhưng lợi nhuận ròng phản ánh sự ổn định về dòng tiền thu về. Với nguồn vốn lưu động mạnh, doanh nghiệp có nền tảng tài chính vững chắc, tỷ lệ nợ thấp, khả năng chi trả cổ tức đều đặn và dòng tiền dồi dào, đặt ra bài toán về chiến lược đầu tư khi có quá nhiều tiền nhàn rỗi.

Xét về kết quả kinh doanh, năm 2022 đánh dấu cột mốc quan trọng khi SABECO đạt doanh thu 35 nghìn tỷ đồng và lợi nhuận ròng lên đến 5.500 tỷ đồng, trở thành năm có kết quả kinh doanh tốt nhất trong lịch sử 147 năm của công ty. Sự phục hồi mạnh mẽ sau đại dịch, cùng với nhu cầu tiêu dùng tăng cao, đã giúp doanh nghiệp đạt thành tựu này. Tuy nhiên, năm 2023 lại chứng kiến sự sụt giảm gần 20% về doanh thu do tác động từ bất ổn địa chính trị và suy thoái kinh tế toàn cầu, kéo dài đến năm 2024.

Xét trên bảng cân đối kế toán, các yếu tố như hàng tồn kho và tài sản khác của SABECO duy trì ở mức ổn định. Một điểm đáng chú ý là dòng tiền của doanh nghiệp tăng trưởng trung bình 17% mỗi năm nhờ vào hiệu quả hoạt động kinh doanh và đầu tư tài chính.

Về dòng tiền, SABECO có ba nguồn chính: dòng tiền từ hoạt động kinh doanh, dòng tiền từ hoạt động đầu tư và dòng tiền từ hoạt động tài chính. Trong đó, dòng tiền từ hoạt động đầu tư có giá trị âm trong hai năm 2021 và 2022, ngoài việc đầu tư vào tiền gửi có kỳ hạn, doanh nghiệp còn tập trung đầu tư vào các dự án mới. Với sự ổn định tăng tưởng từ hoạt động kinh doanh chính, nguồn tiền dồi dào từ hoạt động kinh doanh, công ty không gặp áp lực vay vốn lớn để thực hiện các kế hoạch mở rộng. Chi phí lãi vay cũng ở mức thấp, phù hợp với tình trạng tài chính mạnh mẽ mà bảng cân đối kế toán phản ánh.

Tóm lại, dù gặp nhiều biến động về kinh tế ảnh hưởng đến tình hình kinh doanh nhưng qua từng năm, SABECO vẫn giữ được sự ổn định về lợi nhuận ròng và dòng tiền nhờ vào chiến lược quản trị tài chính hiệu quả.

Dòng tiền – “Huyết mạch” doanh nghiệp

Ông Vương Khắc Huy, Investment Manager cum Head of Research tại Dai-ichi Life Vietnam Fund Management, đã nhấn mạnh vai trò then chốt của dòng tiền trong việc đánh giá sức khỏe tài chính doanh nghiệp. Theo ông, báo cáo dòng tiền không chỉ đơn thuần là một bản tóm lược tài chính mà còn phản ánh quá trình chuyển hóa doanh thu, lợi nhuận và tài sản thành tiền mặt – giống như dòng máu nuôi sống cơ thể doanh nghiệp.

Việc hiểu rõ xu hướng tài chính trong quá khứ là nền tảng quan trọng để dự phóng tương lai. Nhà đầu tư cần đảm bảo sự nhất quán giữa ba yếu tố cốt lõi: báo cáo lãi lỗ (P&L), bảng cân đối kế toán (Balance Sheet) và báo cáo dòng tiền (Cash Flow) khi đưa ra các giả định tài chính.

Trong việc định giá doanh nghiệp, ông Huy đề cập đến hai phương pháp phổ biến. Phương pháp chiết khấu dòng tiền (Absolute Model – DCF) yêu cầu độ chính xác cao trong dự phóng dòng tiền, trong khi phương pháp so sánh tương quan (Relative Model) có ưu điểm nhanh chóng nhưng phụ thuộc nhiều vào dữ liệu của các doanh nghiệp cùng ngành, dẫn đến độ chính xác thấp hơn. Theo ông, việc kết hợp cả hai phương pháp sẽ giúp nhà đầu tư có cái nhìn toàn diện hơn, đặc biệt khi đưa ra các quyết định liên quan đến những khoản đầu tư lớn.

Không chỉ đóng vai trò là thước đo tài chính, dòng tiền còn là yếu tố quyết định khả năng tồn tại của doanh nghiệp. Ông Huy đưa ra ba lưu ý quan trọng trong quản trị dòng tiền:

Trước hết, doanh nghiệp cần tránh quá lạc quan trong dự phóng, không nên đánh giá thấp chi phí hoặc bỏ quên các yếu tố quan trọng như mức độ tăng trưởng của tài sản cố định. Tiếp theo, việc phân biệt rõ giữa chi tiêu vốn cho tăng trưởng (CAPEX tăng trưởng) và chi tiêu vốn để duy trì hoạt động (CAPEX duy trì) là điều cần thiết, bởi ngay cả khi không có kế hoạch mở rộng, doanh nghiệp vẫn cần đầu tư để vận hành ổn định.

Cuối cùng, tối ưu hóa dòng tiền nhàn rỗi là một chiến lược quan trọng. Thay vì để quá nhiều tiền mặt không sinh lợi, doanh nghiệp có thể cân nhắc đầu tư tài chính ngắn hạn để tối ưu hóa lợi nhuận, mở rộng kinh doanh hoặc thực hiện các thương vụ M&A để gia tăng giá trị doanh nghiệp, hoặc hoàn trả cổ tức nhằm duy trì lòng tin từ cổ đông.

>> Xem thêm Quản trị tài chính: Chìa khóa để doanh nghiệp phát triển bền vững

Kết

Sự kiện đã mang đến cái nhìn toàn diện về tầm quan trọng của quản trị dòng tiền trong hoạt động kinh doanh. Trong bối cảnh kinh tế đầy biến động, dòng tiền không chỉ là thước đo tài chính mà còn là chỉ số quan trọng phản ánh sức khỏe và khả năng tồn tại của doanh nghiệp. Việc kiểm soát và tối ưu hóa dòng tiền sẽ giúp doanh nghiệp duy trì sự chủ động trước mọi tình huống, từ đó đảm bảo sự phát triển bền vững trong dài hạn.

MBA Talk là chuỗi hội thảo với sự tham dự của các chuyên gia ở nhiều lĩnh vực, các lãnh đạo, quản lý cấp cao từ các công ty đa quốc gia, tập đoàn lớn trong và ngoài nước cùng các Giáo sư – Tiến sĩ từ các trường đại học lớn tại Việt Nam & Nước ngoài. Các khách mời sẽ cùng thảo luận, chia sẻ nhiều vấn đề, tình huống thực tiễn trong kinh doanh nhằm cung cấp kiến thức theo hướng chuyên sâu, đúng triết lý đào tạo PSO (Problem Solving in Organization).